Hướng dẫn bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh qua sữa mẹ an toàn và hiệu quả

Sắt là dưỡng chất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sơ sinh, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời. Đối với những bà mẹ đang cho con bú, việc bổ sung sắt qua sữa mẹ không chỉ giúp bé hấp thụ dưỡng chất tự nhiên, mà còn an toàn và dễ dàng hơn cho hệ tiêu hóa non nớt của trẻ. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn chi tiết cách bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh thông qua sữa mẹ, đảm bảo hiệu quả và an toàn cho sự phát triển toàn diện của bé.

Lợi ích của sữa mẹ cung cấp sắt cho trẻ sơ sinh

Sắt là một khoáng chất quan trọng giúp hình thành huyết sắc tố (hemoglobin) trong máu, hỗ trợ vận chuyển oxy đi khắp cơ thể. Đối với trẻ sơ sinh, sắt không thể thiếu trong việc hỗ trợ tăng thể tích máu, phát triển não bộ, thần kinh và tăng trưởng mô. Mặc dù trẻ thường có một lượng sắt dự trữ từ khi còn trong bụng mẹ, tuy nhiên sau khi trẻ được sinh ra, lượng này sẽ giảm dần sau 4 tháng đầu đời.

Thiếu sắt có thể gây ra nhiều vấn đề như trẻ biếng ăn, phát triển chậm, tăng cân chậm, sự mất tập trung, và dễ mắc các bệnh ốm vặt. Đối với trẻ sinh non hoặc trẻ nhẹ cân, tác động có thể ở mức nghiêm trọng hơn.

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá và hoàn hảo cho trẻ sơ sinh, không chỉ cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển mà còn giúp đảm bảo lượng sắt tự nhiên. Lợi ích của sữa mẹ trong việc cung cấp sắt cho trẻ sơ sinh mang đến những tác động tích cực không chỉ về sức khỏe mà còn cả sự phát triển lâu dài của trẻ. Dưới đây là những lợi ích cụ thể của việc cung cấp sắt qua sữa mẹ cho trẻ:

Giúp trẻ hấp thu chất sắt dễ dàng: Sắt trong sữa mẹ tồn tại ở dạng dễ hấp thụ hơn so với các nguồn sắt từ thực phẩm hay chế phẩm bổ sung. Điều này giúp trẻ sơ sinh, đặc biệt là trong giai đoạn 6 tháng đầu đời, tận dụng tối đa lượng sắt cần thiết cho sự phát triển. Hơn nữa, các protein đặc biệt trong sữa mẹ giúp tăng cường khả năng hấp thụ sắt ở ruột non của trẻ, giúp trẻ nhận đủ lượng sắt mà không cần bổ sung từ bên ngoài.

Giúp giảm nguy cơ táo bón: Sắt từ sữa mẹ có tính sinh khả dụng cao hơn, tức là cơ thể trẻ dễ dàng hấp thu lượng sắt này một cách tự nhiên mà không cần phải chịu tác động phụ. Trong khi đó, các chế phẩm bổ sung sắt thường có nguy cơ làm chậm hoạt động tiêu hóa, dẫn đến táo bón. Việc này xuất phát từ khả năng hấp thu sắt từ chế phẩm kém hơn, buộc cơ thể trẻ phải tăng đào thải qua phân, gây áp lực lên hệ tiêu hóa.

Sử dụng nguồn sắt tự nhiên từ sữa mẹ giúp tối ưu hóa việc phát triển hệ miễn dịch và khả năng phòng chống bệnh tật của trẻ. Vì vậy, việc khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ trong thời kỳ đầu đời đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển của trẻ.

Hướng dẫn bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh qua sữa mẹ

Thông thường trẻ sinh ra sẽ có lượng sắt dự trữ đủ cho tới 4 – 6 tháng tuổi, nên nhu cầu sắt trong khoảng thời gian này chưa cao và việc bú mẹ hoàn toàn có thể giúp cung cấp đủ lượng sắt cần cho bé.

Dưới đây là hướng dẫn giúp việc bổ sung sắt cho bé yêu thông qua sữa mẹ diễn ra hiệu quả nhất:

Cho trẻ bú càng sớm càng tốt

Việc cho trẻ bú mẹ ngay sau khi sinh, đặc biệt trong 24 giờ đầu đời, giúp trẻ nhận được nguồn sữa non quý giá. Sữa non không chỉ chứa nhiều kháng thể bảo vệ sức khỏe mà còn giàu sắt và các dưỡng chất quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện. Sắt trong sữa non tuy không nhiều nhưng dễ hấp thu hơn so với các nguồn sắt khác, giúp trẻ sơ sinh bổ sung kịp thời nhu cầu sắt cần thiết. Theo một nghiên cứu từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trẻ bú mẹ ngay sau khi sinh có tỉ lệ mắc thiếu máu do thiếu sắt thấp hơn so với trẻ không được bú sớm.

Cho bé bú đủ lượng sữa mỗi ngày

Để bé hấp thụ đủ sắt từ sữa mẹ, việc cho bé bú đủ số lần trong ngày là cực kỳ quan trọng. Các chuyên gia khuyến cáo mẹ nên cho bé bú khoảng 8-12 lần/ngày, tùy thuộc vào nhu cầu và mức độ phát triển của bé. Điều này giúp đảm bảo lượng sữa mẹ cung cấp luôn dồi dào và bé hấp thụ được lượng sắt cần thiết. Mỗi 1 lít sữa mẹ chứa khoảng 0,3 mg sắt, và trong 6 tháng đầu đời, bé cần hấp thu khoảng 0,27 mg sắt mỗi ngày. Tuy lượng sắt trong sữa mẹ thấp hơn so với các thực phẩm bổ sung khác, nhưng sắt từ sữa mẹ có sinh khả dụng cao, nghĩa là bé có thể hấp thụ gần như hoàn toàn lượng sắt từ sữa.

Cho trẻ bú đủ thời gian

Thời gian vàng để cho bé bú sữa mẹ là 6 tháng đầu đời, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vì trong giai đoạn này, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng chính yếu và duy nhất cần thiết cho bé. Sữa mẹ không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn chứa đủ sắt để duy trì sự phát triển của bé trong 6 tháng đầu. Sau giai đoạn này, mẹ có thể bắt đầu cho bé ăn dặm kết hợp, nhưng việc tiếp tục cho bé bú mẹ vẫn đóng vai trò quan trọng để đảm bảo cung cấp sắt từ nguồn tự nhiên. Theo một nghiên cứu của WHO, trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu ít có nguy cơ bị thiếu sắt hơn do sự hấp thu tốt hơn từ sữa mẹ.

Cung cấp cho mẹ đầy đủ dinh dưỡng

Dinh dưỡng của mẹ đóng vai trò quyết định trong việc cung cấp sắt cho bé thông qua sữa. Chính vì vậy, mẹ cần bổ sung dinh dưỡng một cách hợp lý, đầy đủ dưỡng chất giúp phục hồi sức khỏe sau sinh cũng như cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho con.

Một nghiên cứu trên Tạp chí Dinh dưỡng Bà mẹ và Trẻ sơ sinh, chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng của mẹ có thể làm tăng hàm lượng sắt trong sữa mẹ, từ đó giúp trẻ sơ sinh nhận được lượng sắt tối ưu.

Việc bổ sung sắt cho mẹ khi đang cho con bú là một yếu tố quan trọng để đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và bé. Sau khi sinh, nhiều bà mẹ có thể bị thiếu sắt do mất máu trong quá trình sinh nở, dẫn đến nguy cơ thiếu máu hậu sản. Đặc biệt, phụ nữ cho con bú cần duy trì mức sắt đủ để phục hồi sau sinh và đảm bảo nguồn cung cấp sắt cho trẻ sơ sinh thông qua sữa mẹ.

WHO khuyến cáo rằng phụ nữ sau sinh nên tiếp tục bổ sung sắt từ 6–12 tuần với liều 30–60mg mỗi ngày, nhằm giảm thiểu nguy cơ thiếu máu và cải thiện sức khỏe tổng thể. Việc bổ sung sắt sau sinh không chỉ giúp mẹ nhanh chóng hồi phục mà còn đảm bảo rằng cơ thể không bị cạn kiệt nguồn sắt quan trọng.

Bên cạnh đó, để đảm bảo lượng sắt trong sữa mẹ luôn đủ, mẹ cần bổ sung các thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, gan, trứng, cá và các loại đậu. Ngoài ra, mẹ cũng nên ăn nhiều rau xanh như cải bó xôi, bông cải xanh và sử dụng thực phẩm chứa vitamin C để hỗ trợ hấp thụ sắt tốt hơn. Không chỉ dừng lại ở thực phẩm giàu sắt, mẹ cũng cần tránh các loại thức uống như trà và cà phê, vì chúng có thể cản trở khả năng hấp thụ sắt.

Trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn có cần uống thêm sắt không?

Trẻ bú mẹ khi nào cần bổ sung sắt từ bên ngoài?

Trẻ sinh non hoặc có cân nặng thấp: Trẻ sinh non hoặc có cân nặng thấp có nguy cơ thiếu sắt cao hơn do lượng dự trữ sắt từ thai kỳ ít hơn. Đối với những trẻ này, việc bổ sung sắt từ bên ngoài có thể cần thiết sớm hơn, thường từ khoảng 1-2 tháng tuổi.

Trẻ có dấu hiệu thiếu sắt: Nếu trẻ có các biểu hiện như: bé bú ít, bỏ bú, biếng ăn, chậm tăng cân, cơ thể mệt mỏi, da xanh xao nhợt nhạt nhất là vị trí lòng bàn tay, lòng bàn chân, tóc dễ gãy rụng, kém vận động… mẹ có thể bổ sung sắt từ thực phẩm bổ sung hoặc thuốc sắt được khuyến nghị sau khi kiểm tra và xác nhận tình trạng thiếu sắt. ☛ Tìm hiểu thêm: 8 dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt ở trẻ

Trẻ 6 tháng tuổi: Nếu trẻ chỉ bú mẹ hoàn toàn và đến giai đoạn 6 tháng tuổi thì mẹ có thể cho con bổ sung thêm sắt từ chế độ ăn dặm hoặc sản phẩm bổ sung sau khi tham khảo ý kiến của bác sĩ. Bởi vì giai đoạn này, lượng sắt dự trữ trong sữa mẹ không còn đáp ứng được đủ nhu cầu sắt của trẻ nên việc bổ sung thêm sắt giúp đảm bảo trẻ phát triển toàn diện và tránh tình trạng thiếu sắt.

Nhu cầu sắt của trẻ sơ sinh bú sữa mẹ

Trẻ sơ sinh có nhu cầu sắt tăng cao dần theo từng tháng, đặc biệt trong khoảng 4-6 tháng tuổi. Nhu cầu sắt của trẻ sơ sinh khỏe mạnh, sinh đủ ngày đủ tháng là khoảng 0,27 mg/ngày trong 4-6 tháng đầu.

Nguồn cung cấp sắt chính cho trẻ trong giai đoạn sơ sinh là từ sữa mẹ hoặc sữa bò. Lượng sắt trong sữa mẹ khá thấp, chỉ khoảng 0.3 mg/lít. Tuy nhiên, lượng sắt trong sữa mẹ vẫn đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng khuyến cáo cho trẻ từ 4-6 tháng tuổi với trường hợp trẻ sinh đủ tháng nhờ vào tính sinh học cao của sắt trong sữa mẹ. Sắt trong sữa mẹ liên kết với lactoferin, một loại protein chuyên biệt giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt. Do đó, trẻ bú mẹ hoàn toàn trong những tháng đầu đời thường nhận đủ sắt và có ít nguy cơ bị thiếu máu, trong khi trẻ uống sữa bò có thể không được cung cấp đủ sắt và dễ bị thiếu máu hơn. Sau thời gian này, lượng dự trữ sắt từ thai kỳ bắt đầu cạn kiệt và nhu cầu sắt của trẻ không còn được đáp ứng đầy đủ chỉ qua sữa mẹ.

Thực tế, lượng sắt cần thiết ở mỗi trẻ có thể khác nhau tùy từng trường hợp như cân nặng sơ sinh, lượng sữa bé bú, tình trạng sức khỏe… Để biết thông tin chính xác về liều lượng phù hợp, mẹ có thể cho bé đến gặp bác sĩ để được thăm khám, tư vấn.

Sau đây là liều lượng và thời gian bổ sung sắt cho trẻ sau sinh mẹ có thể tham khảo:

• Trẻ sinh non: Bổ sung 2mg/kg/ngày, tối đa 15 mg/ngày từ tháng thứ 1 – tháng thứ 12
• Trẻ sinh nhẹ cân dưới 1000g: Bổ sung 3 – 4 mg/kg/ngày, tối đa 15 mg/ngày từ tháng thứ 1 – tháng thứ 12
• Trẻ sinh nhẹ cân trên 1000g: Bổ sung 2 – 3mg/kg/ngày, tối đa 15 mg/ngày từ tháng thứ 1 – tháng thứ 12
• Trẻ 4 – 6 tháng: Bổ sung 1mg/kg/ngày từ tháng thứ 4

Việc bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh qua sữa mẹ không chỉ là giải pháp an toàn mà còn mang lại hiệu quả vượt trội cho sự phát triển toàn diện của bé. Bằng cách cung cấp đủ lượng sắt cần thiết qua chế độ ăn uống của mẹ, bạn có thể giúp bé phòng ngừa thiếu máu, phát triển khỏe mạnh cả về thể chất lẫn trí tuệ. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo rằng con yêu nhận được sự chăm sóc tốt nhất, giúp hành trình nuôi con của bạn thêm vững vàng và an tâm.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.who.int/tools/elena/interventions/iron-postpartum
• https://viendinhduong.vn/vi/dinh-duong-tre-em/loi-ich-cua-sua-me-trong-viec-phong-chong-thieu-vi-chat-dinh-duong-o-tre-em.html
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5946120/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3649469/