Dấu hiệu cảnh báo thiếu sắt sau sinh mẹ không nên chủ quan!

Sau sinh, mẹ cần bổ sung dưỡng chất để phục hồi sức khỏe và chăm sóc bé. Tuy nhiên, thiếu sắt là tình trạng phổ biến mà nhiều mẹ thường bỏ qua, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo thiếu sắt sẽ giúp mẹ kịp thời có biện pháp xử lý, tránh ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

Hiểu nhanh về thiếu máu, thiếu sắt sau sinh

Thiếu máu sau sinh xảy ra khi cơ thể người mẹ không đủ lượng hồng cầu khỏe mạnh hoặc hemoglobin để vận chuyển oxy đến các mô và cơ quan. Tình trạng này diễn ra khá phổ biến, chiếm từ 50 – 80% ở các nước đang phát triển.

Nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt sau sinh bao gồm:

• Mất máu trong quá trình sinh nở: Mất nhiều máu khi sinh (>300ml) có thể làm giảm nguồn sắt dự trữ trong cơ thể. Ngoài ra, một số mẹ còn bị chảy máu âm đạo trong 6 tuần đầu sau sinh, làm tăng nguy cơ thiếu máu thiếu sắt.
• Chế độ dinh dưỡng kém: Ăn uống kiêng khem, thiếu dưỡng chất và không bổ sung sắt dự phòng là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu sắt sau sinh.
• Bệnh đường ruột: Một số bệnh lý như bệnh Celiac, bệnh Crohn, hoặc giun sán có thể làm giảm khả năng hấp thu sắt của cơ thể.

Dấu hiệu cảnh báo thiếu sắt sau sinh

Thiếu máu, thiếu sắt gây ra các biểu hiện khác nhau ở mỗi người và tùy theo mức độ thiếu sắt. Dưới đây là những dấu hiệu thiếu máu, thiếu sắt sau sinh thường gặp:

Cơ thể mệt mỏi, mất sức

Thiếu sắt sau sinh thường gây mệt mỏi, suy nhược do cơ thể không đủ huyết sắc tố để vận chuyển oxy đến các mô và cơ bắp. Điều này buộc tim phải làm việc nhiều hơn, dẫn đến chóng mặt và kiệt sức.

Ngoài ra, sắt còn cần thiết cho quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine, norepinephrine. Khi thiếu sắt, mẹ dễ bị căng thẳng, mất tập trung và cảm thấy kiệt quệ.

Đau đầu, chóng mặt

Đau đầu, chóng mặt là một trong những dấu hiệu điển hình khi cơ thể thiếu máu do thiếu sắt. Khi bị thiếu sắt, các tế bào hồng cầu không vận chuyển đủ oxy đến não do nồng độ hemoglobin thấp làm cho các mạch máu trong não sưng lên, gây đau đầu, chóng mặt, trí tuệ thiếu minh mẫn.

Hụt hơi, khó thở

Thiếu sắt khiến hàm lượng hemoglobin trong cơ thể thấp hơn bình thường dẫn đến oxy vận chuyển đến tim, phổi và các tế bào bị hạn chế. Điều này khiến mẹ bị hụt hơi, khó thở, nhất là khi gắng sức hay hoạt động thể chất.

Thiếu máu cũng khiến tim đập nhanh hơn để vận chuyển máu và oxy đến cơ quan đích. Tình trạng này kéo dài làm tăng nguy cơ bị suy tim cùng nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Da xanh xao, nhợt nhạt

Bên cạnh tác dụng giúp tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể, huyết sắc tố trong các tế bào hồng cầu còn là yếu tố làm cho máu có màu đỏ. Thiếu sắt làm giảm huyết sắc tố trong máu, làn da của mẹ cũng vì thế mà trở nên xanh xao, nhợt nhạt, đặc biệt dễ thấy ở các vị trí như lòng bàn tay, da mặt, niêm mạc mắt, môi, lưỡi, thậm chí cả móng tay…

Cảm giác bồn chồn, tay chân không yên

Thiếu sắt là nguyên nhân gây ra hội chứng chân không yên khiến sản phụ cảm thấy bồn chồn, muốn di chuyển chân tay liên tục. Nếu không di chuyển sẽ có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu. Tình trạng này xảy ra nhiều hơn vào ban đêm khiến sản phụ bị khó ngủ, mất ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Móng tay, móng chân giòn, dễ gãy nứt

Da khô, tóc xơ yếu, dễ gãy rụng

Khi thiếu sắt, cơ thể ưu tiên oxy và dưỡng chất cho các cơ quan quan trọng như tim, phổi, não, thay vì tóc. Do đó, tình trạng thiếu sắt sau sinh cũng khiến lượng oxy và dưỡng chất cung cấp cho tóc bị sụt giảm nghiêm trọng, khiến tóc mẹ xơ, yếu và dễ gãy rụng.

Các triệu chứng khác

Ngoài các dấu hiệu phổ biến, mẹ thiếu sắt sau sinh có thể gặp:

• Chân tay lạnh: Điều này chủ yếu do cơ thể không đủ oxy cung cấp cho các chi.
• Suy giảm đề kháng: Hệ miễn dịch hoạt động kém, khiến mẹ dễ nhiễm bệnh và lâu hồi phục.
• Chán ăn, ăn không ngon miệng.
• Thèm đồ lạ: Một số mẹ bỉm có thể cảm thấy thèm ăn những thứ không phải thực phẩm như đất sét, phấn, gạch non… Tình trạng này thường xảy ra khi thiếu máu kéo dài.

Nghi ngờ bị thiếu máu, thiếu sắt sau sinh mẹ nên làm gì?

Nếu nghi ngờ thiếu máu do thiếu sắt sau sinh, mẹ cần đến cơ sở y tế để thăm khám và làm các xét nghiệm cận lâm sàng.

Hiện có 2 xét nghiệm chính giúp chẩn đoán:

1 – Xét nghiệm công thức máu toàn bộ 

Xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC): Đây là xét nghiệm cơ bản phân tích các thành phần máu. Trong trường hợp thiếu máu thiếu sắt, kết quả sẽ cho thấy các bất thường liên quan đến hồng cầu và hemoglobin.

• Số lượng hồng cầu (RBC): Giảm
• Hemoglobin (HGB): Giảm
• Hematocrit (HCT): Giảm
• Thể tích trung bình hồng cầu (MCV): Giảm
• Nồng độ hemoglobin trung bình (MCH): Giảm
• Tỷ lệ hồng cầu lưới: Giảm
• Tiêu bản máu ngoại vi: Hồng cầu nhỏ và nhược sắc.

2 – Xét nghiệm đánh giá thiếu sắt

Khi nghi ngờ thiếu máu do thiếu sắt qua kết quả tổng phân tích công thức máu hoặc căn cứ biểu hiện lâm sàng, mẹ cần thực hiện các xét nghiệm sau để đánh giá mức độ thiếu máu:

Ferritin

Đây là một loại protein dự trữ sắt. Chỉ số Ferritin giảm xuống dưới 12 ng/ml được chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt. Ở người bình thường, chỉ số ferritin nằm trong khoảng 30 – 300 ng/ml. Trong một số trường hợp như nhiễm trùng, viêm khớp dạng thấp, chỉ số này có thể tăng lên trên 100 ng/ml.

Sắt huyết thanh

Chỉ số này dùng để đo lượng sắt lưu thông trong máu. Ở người bình thường, sắt huyết thanh dao động từ 60 – 140 μg/dl hoặc 11 – 25 μmol/l. Lượng sắt giảm trong trường hợp thiếu sắt và tăng trong tình trạng quá tải sắt hoặc tan máu.

Tuy nhiên, chỉ số này không phải ưu tiên hàng đầu để đánh giá lượng sắt dự trữ trong cơ thể do dễ bị ảnh hưởng bởi thức ăn hoặc chất bổ sung sắt.

Khả năng liên kết sắt toàn bộ (TIBC hoặc transferrin)

TIBC giúp đo khả năng vận chuyển sắt của protein trong máu. Chỉ số này ở người bình thường nằm trong khoảng 250 – 450 μg/dl và tăng cao hơn khi lượng sắt dự trữ giảm.

Độ bão hòa transferrin (TSAT)

TSAT dùng để đo lượng sắt liên kết với transferrin. Chỉ số thấp hơn bình thường cho thấy thiếu máu do thiếu sắt. Kết quả xét nghiệm TSAT có thể bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn nên mẹ cần nhịn ăn sáng trước khi thực hiện xét nghiệm này.

Cải thiện thiếu máu thiếu sắt sau sinh bằng cách nào?

Thiếu máu, thiếu sắt có thể làm giảm chất lượng sữa mẹ, đồng thời liên quan mật thiết đến hội chứng cai sữa sớm. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình phát triển của trẻ. Do đó, khi được chẩn đoán xác định thiếu máu do thiếu sắt mẹ nên tích cực cải thiện với các biện pháp sau:

Tăng cường bổ sung thực phẩm giàu sắt

Thực phẩm bổ sung sắt được chia thành 2 loại là non-heme và heme. Trong đó:

• Sắt heme dễ hấp thu có nhiều trong các loại thịt động vật như: Thịt bò, thịt gà, cá hồi, tôm, hàu, lòng đỏ trứng gà…
• Sắt non-heme khó hấp thu hơn và chỉ có trong thực vật: cải bó xôi, bông cải xanh, cải thìa, khoai tây, các loại đậu, ngũ cốc…

Dưới đây là một số nguyên tắc xây dựng chế độ dinh dưỡng giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt cho mẹ:

• Ăn uống đa dạng, ưu tiên thực phẩm giàu sắt từ động vật.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C như ổi, cam, kiwi, dâu tây, đậu quả, súp lơ,…để tăng cường hấp thu sắt.
• Tránh tiêu thụ trà, cà phê, rượu cùng lúc với thực phẩm giàu sắt bởi chúng có thể cản trở hấp thu khoáng chất này.
• Sử dụng thực phẩm tươi, sạch, chế biến đơn giản để giữ lại tối đa lượng sắt và vitamin khoáng chất trong thực phẩm.

☛ Tham khảo đầy đủ tại: Thiếu máu sau sinh nên ăn gì? Lời khuyên từ chuyên gia

Thay đổi chế độ sinh hoạt

Bên cạnh chế độ ăn uống, mẹ cần dành thời gian nghỉ ngơi và tránh làm việc căng thẳng kéo dài. Mỗi ngày, mẹ nên đảm bảo ngủ đủ 7 – 8 tiếng và kết hợp vận động nhẹ nhàng để tăng cường lưu thông máu, cải thiện triệu chứng thiếu máu thiếu sắt.

Ngoài ra, mẹ cần uống đủ 2 – 3 lít nước mỗi ngày để cải thiện tuần hoàn máu, đồng thời ngăn ngừa hình thành cục máu đông và nhiễm khuẩn tiết niệu – những biến chứng thường gặp sau sinh.

Uống sản phẩm bổ sung sắt

Với những trường hợp thiếu máu, thiếu sắt nặng không thể cải thiện chỉ bằng chế độ ăn uống, mẹ cần cân nhắc sử dụng sản phẩm bổ sung sắt. Trong quá trình bổ sung, mẹ nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo bổ sung đúng cách và đúng liều lượng.

Khi bổ sung sắt, mẹ cần lưu ý:

• Uống cùng vitamin C hoặc nước cam, nước chanh để tăng cường khả năng hấp thu sắt.
• Bổ sung chất xơ, hoa quả, trái cây, uống nhiều nước để giảm nguy cơ táo bón khi uống sắt.
• Không dùng đồng thời các chế phẩm kháng sinh hoặc chứa canxi,… và cần uống cách xa ít nhất 2 giờ để tránh cạnh tranh hấp thu.
• Uống vào lúc đói để hấp thu tốt hơn, nhưng với người bị viêm loét dạ dày nên uống cùng bữa ăn để giảm kích ứng dạ dày.
• Tuân thủ đúng liều lượng và thời gian bổ sung theo chỉ định của chuyên gia y tế. Không tự ý tăng liều hoặc rút ngắn thời gian điều trị.

☛ Tham khảo thêm: Bổ sung sắt sau sinh thế nào cho an toàn, hiệu quả?

Fogyma là một trong số ít sản phẩm trên thị trường đã được Cục Quản lý Dược cấp phép lưu hành. Vì vậy, mẹ hoàn toàn có thể yên tâm về chất lượng cũng như độ an toàn của sản phẩm.

Thành phần chính của Fogyma là sắt nguyên tố dạng phức hợp sắt (III) hydroxyd polymaltose (Iron Polymaltose Complex – IPC). Với cấu trúc tương tự Ferritin – loại protein quan trọng trong việc dự trữ sắt, Fogyma hỗ trợ bổ sung sắt nhanh chóng, cải thiện hiệu quả các triệu chứng thiếu máu do thiếu sắt một cách toàn diện.

Tìm nhà thuốc bán Fogyma gần nhất TẠI ĐÂY Mua FOGYMA ở nhà thuốc > GIÁ TỐT HƠN

BẤM VÀO ĐÂY để đặt hàng CHÍNH HÃNG tại công ty (giao hàng, thu tiền tận nhà)

Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần tư vấn thêm về sản phẩm, vui lòng liên hệ với các dược sĩ của chúng tôi qua số hotline 1900 545 518 hoặc để lại bình luận bên dưới bài viết để được giải đáp sớm nhất nhé!

Tài liệu tham khảo:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/iron-deficiency-anemia/symptoms-causes/syc-20355034
2. https://www.uptodate.com/contents/anemia-caused-by-low-iron-in-adults-beyond-the-basics#H9
3. https://www.verywellhealth.com/treatments-for-iron-deficiency-anemia-3522500