Hướng dẫn chăm sóc trẻ thiếu máu thiếu sắt từ chuyên gia

Trẻ em là đối tượng rất dễ bị thiếu máu thiếu sắt, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình tăng trưởng, phát triển và học tập ở trẻ. Cha mẹ cần phát hiện sớm nhằm cải thiện tránh để sức khỏe của bé bị ảnh hưởng. Sau đây là hướng dẫn từ chuyên gia cách chăm sóc bé bị thiếu máu thiếu sắt đúng chuẩn, mẹ hãy bỏ túi những thông tin này nhgay nhé.

Dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu máu thiếu sắt

Do hiện tượng thiếu máu thiếu sắt diễn ra một cách từ từ nên phần lớn cha mẹ đều không phát hiện ra sớm cho tới khi có những dấu hiệu nghiêm trọng xảy ra. Khi trẻ thiếu máu, các chức năng hoạt động của cơ thể đều bị ảnh hưởng, đặc biệt là hoạt động của cơ bắp và não bộ. Sau đây là những biểu hiện thiếu máu thiếu sắt ở trẻ, cha mẹ nên biết để có biện pháp can thiệp kịp thời:

• Da xanh xao, nhợt nhạt
• Cơ thể mệt mỏi, ít hoạt động.
• Thường xuyên quấy khóc, cáu gắt
• Chậm tăng cân, sụt cân, chậm tăng chiều cao.
• Biếng ăn, kém hấp thu.
• Đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.
• Nhịp tim nhanh, khó thở, dễ ngất xỉu.
• Trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như nhiễm trùng đường hô hấp, đường tiêu hóa do suy giảm hệ miễn dịch.
• Kém tập trung, giảm trí nhớ.
• Ít phổ biến hơn, trẻ đau đầu, đau cơ và rụng tóc. Một số ăn không ngon, khó nuốt, loét miệng.

Trẻ thiếu máu thiếu sắt thường uể oải, mệt mỏi, chán ăn uống.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ em được coi là thiếu máu khi chỉ số:

• Trẻ từ 2 – 6 tuổi: Lượng huyết sắc tố (Hb) dưới 110g/l .
• Trẻ từ 6 – 12 tuổi: Lượng huyết sắc tố (Hb) dưới 115g/l.

Nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ

Có khá nhiều nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ, nhưng được chia làm 4 nguyên nhân chính như sau:

Thiếu sắt dự trữ khi còn trong bụng mẹ

Khi còn trong bụng mẹ, thai nhi không chỉ nhận các dưỡng chất cần thiết để phát triển hoàn thiện mà cần một số loại dinh dưỡng dự trữ, trong đó có sắt. Đối với trẻ sinh đủ tháng sẽ tích lũy khoảng 25 – 3.000mg sắt. Lượng sắt này dùng để cơ thể bé sau này dùng cho việc tạo máu trong 3 – 4 tháng đầu sau sinh.

Chế độ ăn thiếu sắt

Bữa ăn hàng ngày thiếu những thực phẩm giàu sắt, thiếu sữa mẹ, uống sữa công thức mà không bổ sung thêm sắt cần thiết hay thực đơn của bé thiếu thức ăn có nguồn gốc động vật gây thiếu sắt thiếu máu.

Kém hấp thu sắt

Thường do trẻ mắc một số bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa, niêm mạc ruột non bị tổn thương, trẻ ăn thực phẩm gây cản trở hấp thu sắt; ăn ít rau xanh, trái cây thiếu vitamin C cũng làm giảm hấp thu sắt.

Tốc độ tăng trưởng nhanh

Trẻ có tốc độ phát triển về thể chất, cân nặng rất nhanh sau sinh, đặc biệt là trẻ thiếu tháng. Do đó, lượng sắt cần để tạo máu nhiều hơn so với bình thường. Tuy nhiên, dinh dưỡng lại chủ yếu là sữa không đủ cung cấp lượng sắt cần thiết nên trẻ có nguy cơ thiếu sắt cao.

Mất sắt mạn tính

Trẻ mắc các bệnh lý như polyp đại tràng, bệnh ký sinh trùng đường tiêu hóa (giun tóc, giun móc…); bé gái đang ở độ tuổi dậy thì có kinh nguyệt hàng tháng thường bị mất sắt cao hơn.

Nguyên nhân khác

Do chấn thương, phẫu thuật, sử dụng thuốc chống viêm không steroid dài ngày.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ thiếu máu thiếu sắt từ chuyên gia

Việc chăm sóc trẻ thiếu máu thiếu sắt cần sự phối hợp giữa việc bổ sung sắt cho trẻ và xây dựng chế độ ăn uống, nghỉ ngơi khoa học. Cụ thể như sau:

Bổ sung thuốc sắt cho trẻ

Để chăm sóc trẻ thiếu máu thiếu sắt ngay từ giai đoạn trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cha mẹ cần xác định liều lượng và lịch trình điều trị sắt đường uống thích hợp. Song song với đó là việc áp dụng điều chỉnh chế độ ăn uống cùng bổ sung sắt, theo dõi đáp ứng điều trị.

Về liều lượng

Điều trị trẻ thiếu máu thiếu sắt trong mức 3 – 6mg/kg/ngày bằng đường uống. Với trẻ thiếu máu nặng hơn(hemoglobin dưới 80g/l) có thể bổ sung với liều cao hơn.

Thông thường, các triệu chứng thiếu máu thiếu sắt sẽ được cải thiện trong 1 tháng đầu tiên. Thời điểm này mẹ cần cho con đi kiểm tra, đánh giá lại hiệu quả của điều trị. Nếu chỉ số hemoglobin tăng ít nhất 10g/l cho thấy hiệu quả điều trị tốt. Bé nên uống sắt thêm ít nhất 2 tháng nữa để tạo sắt dự trữ cho cơ thể.

Trường hợp hemoglobin không tăng hay tăng rất ít, bác sĩ sẽ xem xét lại chẩn đoán cũng như việc có tuân thủ quá trình điều trị hay không để điều chỉnh sao cho hợp lý.

☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh

Về thời điểm bổ sung

Mẹ cần lưu ý cho trẻ uống sắt đúng thời điểm để đạt hiệu quả cao nhất và tránh các tương tác sau đây:

• Cho trẻ uống vào buổi sáng, khi đói: Bởi đây là thời điểm sắt được hấp thu tốt nhất mà không bị ảnh hưởng bởi hàm lượng canxi trong cơ thể cũng như thức ăn trong dạ dày. Bé nên uống sắt trước hoặc sau ăn sáng 1 – 2 giờ.
• Không được uống sắt cùng với sữa: Sữa giàu canxi sẽ làm giảm hấp thu sắt. Do đó, mẹ nên cho con uống sữa sau khi uống sắt ít nhất là 30 phút nhé.
• Tránh các tương tác thuốc: Canxi, thuốc kháng sinh nhóm puinolon không được uống cùng lúc với sắt, bởi sẽ làm giảm hiệu quả và dễ gây táo bón. Mẹ nên cho bé uống sắt trước khi uống kháng sinh hay canxi khoảng 2 giờ nếu đang sử dụng cả 2 loại thuốc trên.

Trong quá trình điều trị, mẹ cần tuyệt đối tuân thủ liều lượng, thời điểm cũng như liệu trình đã được bác sĩ chỉ định. Không được tự ý giảm liều lượng hoặc đột ngột dừng điều trị làm tăng nguy cơ thiếu máu thiếu sắt. Việc bổ sung liều cao trong thời gian dài cũng dễ gây dư thừa sắt, làm tổn thương các cơ quan, thậm chí dẫn tới ngộ độc.

Các loại sắt thường được sử dụng trong điều trị thiếu sắt bao gồm: sắt II sulfat, sắt III polymaltose… Trong đó, sắt nước hữu cơ Fogyma được các bác sĩ chuyên khoa nhi khuyên dùng cho trẻ em thiếu máu thiếu sắt.

Fogyma chứa hoạt chất sắt nguyên tố (dưới dạng phức hợp sắt (III) hydroxyd  polymaltose ) hay còn gọi sắt hữu cơ IPC.  Do có cấu trúc và khả năng hoạt động tương tự protein dự trữ sắt trong cơ thể – Ferritin nên có khả năng dung nạp cao hơn, đem lại hiệu quả bổ sung sắt vượt trội.

Fogyma còn tránh hầu hết các tác dụng phụ mà sắt gây ra như tiêu chảy, táo bón, buồn nôn. Vị ngọt dịu khiến bé rất thích thú mỗi khi uống.

Nguyên liệu của Fogyma 100% nhập khẩu từ Italia, cùng với dây chuyền công nghệ tiên tiến BFS, hiện đại bậc nhất châu Âu mang lại chất lượng sản phẩm ưu việt.

Hiệu quả điều trị thiếu sắt thiếu máu của Fogyma đã được chứng minh bởi hàng triệu mẹ Việt nuôi con nhỏ. Sản phẩm được cấp phép bởi  Bộ Y Tế, đảm bảo đáp ứng đầy đủ các tiêu chí nghiêm ngặt về an toàn, chất lượng khi có mặt trên thị trường.

Tìm nhà thuốc bán Fogyma gần nhất TẠI ĐÂYMua FOGYMA ở nhà thuốc > GIÁ TỐT HƠN

BẤM VÀO ĐÂY để đặt hàng CHÍNH HÃNG tại công ty (giao hàng, thu tiền tận nhà)

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần tư vấn thêm về sản phẩm, vui lòng liên hệ với các dược sĩ của chúng tôi qua tổng đài 1900 545 518.

☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Top 8 thuốc bổ sung sắt cho trẻ được tin dùng

Thay đổi chế độ ăn uống

Bên cạnh việc bổ sung sắt, mẹ cần thay đổi chế độ dinh dưỡng phù hợp để cung cấp tối đa lượng sắt từ thực phẩm cho bé. Những thay đổi sau về ăn uống sau đây được chuyên gia khuyến nghị cho trẻ sơ sinh và trẻ em thiếu máu thiếu sắt:

• Cho bé bú mẹ: Lượng sắt trong sữa mẹ khá thấp, chỉ chiếm 0,35mg/lít nhưng cơ thể lại dễ hấp thu. Tỷ lệ hấp thu lên tới 50%, cao gấp 4 lần so với sữa công thức. Không chỉ sắt, sữa mẹ còn cung cấp nhiều dưỡng chất và kháng thể tốt cho sức khỏe của bé. Vì vậy, bé 6 tháng tuổi bị thiếu máu thiếu sắt nên được bú mẹ hoàn toàn. Mẹ có thể tăng số lần bú trong ngày để giúp bé nhận được nhiều sắt và dưỡng chất hơn.
• Đổi sang sữa công thức giàu sắt: Với những bé đang sử dụng sữa công thức, mẹ nên chọn các loại sữa công thức giúp tăng cường sắt hiệu quả.
• Bổ sung các thực phẩm giàu sắt: Các thực phẩm giàu sắt bao gồm thịt bò, thịt cừu, thịt nạc, trứng, gan động vật, hải sản, loại rau xanh lá, bí ngô, các loại đậu… Các món ăn từ động vật sẽ cung cấp loại sắt dễ hấp thu hơn thực vật nên mẹ khuyến khích bé ăn thịt cá nhiều hơn nhé.
• Đa dạng loại thực phẩm: Trẻ thiếu sắt thường kèm theo thiếu các vi chất khác. Do đó, xây dựng thực đơn cho bé mẹ cần đa dạng các loại thực phẩm để cung cấp đủ sắt cũng như các vi chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ như canxi, kẽm, vitamin A…
• Chia nhỏ bữa ăn, chế biến đa dạng: Trẻ thiếu máu thiếu sắt thường sẽ biến ăn hơn bình thường. Do đó, mẹ nên cho con ăn nhiều bữa trong ngày, chế biến đa dạng để tạo sự hứng khởi cho bé khi ăn uống.
• Tăng cường thực phẩm giàu vitamin C: Vitamin C giúp hấp thu sắt tốt hơn như chanh, cam, bưởi, ổi, cà chua, quýt, ớt, dâu tây, kiwi…

☛ Tìm hiểu chi tiết tại: 10+ thực phẩm giàu sắt cho bé chớ bỏ qua

Chế độ nghỉ ngơi

Bé thường cảm thấy mệt mỏi, yếu ớt, nhanh mệt lúc vận động khi thiếu máu do thiếu sắt. Vì vậy, mẹ nên cho bé nghỉ ngơi nhiều hơn trong giai đoạn đầu khi điều trị. Sau 3 – 4 tuần điều trị, khi các triệu chứng đã cải thiện mẹ có thể cho bé tập các bài tập vận động nhẹ nhàng, không mất nhiều sức.

Điều trị nguyên nhân bệnh lý

Tìm ra nguyên nhân bệnh lý giúp phòng ngừa và điều trị bệnh thiếu máu thiếu sắt tái phát. Trẻ cần được điều trị triệt để một số vấn đề sức khỏe gây ra thiếu máu thiếu sắt như bệnh lý đường tiêu hóa, bổ sung men vi sinh, tẩy giun sán…

Bổ sung sắt qua đường tiêm

Phương pháp này chỉ áp dụng đối với bệnh nhân thiếu máu thiếu sắt nặng, không dung nạp với các chế phẩm uống, đáp ứng kém với bổ sung bằng đường uống, kém hấp thu hay tuân thủ điều trị kém. Đối tượng thường là các bé mắc bệnh lý đường tiêu hóa mãn tính như viêm ruột cần điều trị bằng tiêm sắt vì cơ thể không dung nạp được các chế phẩm bổ sung sắt qua đường uống.

Theo dõi đáp ứng điều trị

Trong quá trình điều trị, hiệu quả của việc bổ sung sắt cho bé cần được theo dõi sát sao, định kỳ để xác định thiếu máu do thiếu sắt đơn thuần để điều trị theo liều lượng và thời gian hợp lý. Sau thời gian 4 tuần điều trị, trẻ cần được xét nghiệm lại công thức máu toàn bộ.

Trẻ cũng nên được đánh giá thiếu máu thiếu sắt khi hoàn toàn mạnh khỏe, không bị nhiễm virus có thể gây giảm huyết sắc tố cấp tính.

• Kết quả hemoglobin tăng ít nhất 1 g / dl sau 4 tuần bổ sung sắt qua đường uống. Bé nên được tiếp tục điều trị, đánh giá lại chỉ số này sau mỗi 2 – 3 tháng cho tới khi chỉ số này đạt giá trị bình thường.
• Kết quả điều trị không đáp ứng thích hợp sau 4 tuần điều trị, trẻ được đánh giá thêm về tình trạng thiếu máu của cơ thể. Thiếu máu dai dẳng, tái phát thường do điều trị không hiệu quả, chẩn đoán chưa chính xác. Cha mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ xem chế phẩm sắt được dùng đã phù hợp hay chưa, thay đổi chế độ dinh dưỡng đã hợp lý hay chưa.

Cân nhắc chỉ định truyền máu

Phương pháp này hiếm khi được đặt ra đối với trẻ thiếu máu, thiếu sắt. Truyền máu không được coi là cần thiết ngay cả khi kết quả nồng độ hemoglobin 4 – 5g/dl nếu trẻ trông vẫn khỏe mạnh.

Trường hợp khẩn cấp như để phục hồi khả năng vận chuyển của oxy, trường hợp thiếu máu mất bù trầm trọng thì mới nên truyền máu. Trong khi đó, thiếu máu thiếu sắt đơn thuần tiến triển dần trong 1 thời gian đủ dài để cho phép cơ chế bù trừ để duy trì thể tích nội mạch.